Tworzywa sztuczne w gastronomii.
Podział tworzyw sztucznych. Według zastosowań tworzywa sztuczne dzieli się na:
• tworzywa konstrukcyjne — do wyrobu przedmiotów użytkowych,
• tworzywa powłokowe — do trwałego pokrywania gotowych wyrobów z metali, drewna itp. w celach dekoracyjnych i ochronnych,
• tworzywa adhezyjne (kleje, kity) — do łączenia różnych materiałów,
• tworzywa impregnacyjne — do uszlachetniania drewna, papieru, tkanin.
Ze względu na możliwość przeróbki plastycznej tworzywa sztuczne dzieli się na:
• termoplastyczne — plastyczne w temperaturach podwyższonych, a twardniejące po ostygnięciu, mogą być wielokrotnie poddane przeróbce,
• termoutwardzalne — przechodzące nieodwracalnie ze stanu plastycznego w stan utwardzony pod działaniem temperatury,
• koagulacyjne — występujące w postaci ciekłej, przechodzące w postać stałą po wyparowaniu rozpuszczalnika lub zastosowaniu kąpieli koagulacyjnej (ścinającej).
Tworzywa sztuczne w gastronomii. Niektóre z tworzyw sztucznych stosuje się do produkcji drobnego sprzętu, maszyn i wyposażenia zakładów gastronomicznych. Należą do nich:
• Folia wiskozowa (celofan) przezroczysta, nietoksyczna, odporna na działanie tłuszczów i olejów, gazo- i paroszczelna, higroskopijna, podatna na drukowanie, niepodatna na zgrzewanie. Stosuje się ją na osłonki kiełbasiane, opakowania żywności.
• Aminoplasty (melamina) — odporne na działanie wody, wysokiej temperatury i światła. Stosuje się je na płyty laminowane, naczynia stołowe, elementy instalacji.
• Polietylen (PE) — odporny na niskie temperatury, słabo absorbujący wodę, odporny chemicznie, nie podatny na lakiery i kleje. Daje się łatwo farbować i topić. Stosuje się na opakowania żywności (butelki, słoiki, kubły, worki).
• Polichlorek winylu (PCW — winidur) — twardy, mało sprężysty, w niskich temperaturach kruchy, odporny chemicznie, dobrze się klei i spawa, łatwo formuje na gorąco; można go zabarwić na różne kolory. Stosuje się go do wyrobu sprzętu kuchennego (tace, stolnice, wałki do ciasta) oraz instalacji sanitarnych, elementów budowlanych i meblowych.
• Polichlorek winilidenu (saran) — odporny na działanie olejów, tłuszczów i chemikaliów oraz na temperaturę od —20 do +90°C; charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną. Stosuje się go na folie opakowaniowe kurczliwe, głównie do mrożonej żywności (zwłaszcza drobiu).
• Polistyren (S, K) — nietoksyczny, odporny na alkohole, wodę, oleje i kwasy z wyjątkiem stężonego azotowego, nieodporny na rozpuszczalniki organiczne. Stosuje się go na wyroby dekoracyjne, pojemniki na żywność i do napojów bezalkoholowych.
• Policzterofluoroetylen (teflon) — nietoksyczny, odporny na temperaturę do 250°C, odporny chemicznie, nie chłonie wody, jest doskonałym izolatorem. Stosuje się go na wykładziny aparatów grzejnych (piece, patelnie do smażenia bez tłuszczu, naczynia) oraz maszyn do wyrobu ciast, zaworów do kwasów i zasad, uszczelnień itp.
Zalety wyrobów z tworzyw sztucznych to: lekkość, możliwość nadawania dowolnej barwy, dobre własności izolacyjne, łatwiejsze utrzymanie w czystości niż wyrobów drewnianych. Wady to: podatność na zarysowania i pęknięcia, rozmiękczanie w zetknięciu z olejem, kruchość, łamliwość, mała odporność na wysokie i niskie temperatury i toksyczność niektórych z nich w kontakcie z żywnością. Konserwacja sprzętu wykonanego z tworzyw sztucznych polega na myciu w wodzie z mydłem, płukaniu w gorącej wodzie, suszeniu na powietrzu. Sprzęt taki należy chronić przed nagrzaniem, a zwłaszcza przed bezpośrednim kontaktem z ogniem.