Opakowania do żywności.

Opakowania są przeznaczone do ochrony produktów przed uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi itp. podczas składowania i transportu w drodze od producenta do użytkownika. Odgrywają one bardzo często rolę jednostki miary. Rozróżnia się następujące rodzaje opakowań:

• Ze względu na zasadniczą funkcję, jaką spełnia opakowanie w stosunku do produktu żywnościowego — bezpośrednie (jednostkowe), transportowe i pomocnicze.

• Ze względu na materiał, z którego są wykonane główne elementy opakowania — metalowe, szklane, z drewna, papierowe, z tworzyw sztucznych.

• Ze względu na kształt opakowania — bańki, beczki, butle, butelki, faski, fiolki, kanistry, konserwatory, klatki, kosze, pudełka, puszki, skrzynki, słoje, torby, tuby, wiadra, worki.

• Ze względu na obrót opakowaniami — jednorazowe i wielokrotnego użytku.

Opakowanie bezpośrednie (jednostkowe) zawiera pewną ilość produktu sprzedawaną bezpośrednio konsumentowi w handlu detalicznym. Nie zapewnia ono dostatecznej ochrony produktu przed czynnikami zewnętrznymi w czasie transportu lub składowania. Opakowania jednostkowe mają oznakowanie zasadnicze, pomocnicze, manipulacyjne i reklamowe. Znaki zasadnicze służą do identyfikacji produktu i producenta (nazwa produktu, znak firmowy i przeznaczenie produktu). Znaki pomocnicze określają rodzaj, gatunek, klasę, jakość produktu, jego skład, zawartość netto, cenę, datę produkcji, okres trwałości, sposób użycia, numer normy, symbol kontroli jakości, znak zakładu paczkującego oraz znak jakości.

Rysunek. Znaki jakości wysokiego i najwyższego światowego poziomu jakości.

Znaki manipulacyjne wskazują sposób obchodzenia się z produktem, np. chronić przed ciepłem (zimnem), chronić przed wilgocią, miejsce otwierania itp. Znaki reklamowe mają na celu zachęcenie do kupna danego produktu. Znaki opakowań jednostkowych mogą być drukowane, wypalane, tłoczone i litografowane. Przykładami opakowań jednostkowych są słoiki, puszki, kubki, woreczki foliowe, pudełka, torebki itp.

Opakowanie transportowe zapewnia ochronę przed uszkodzeniami w czasie transportu i składowania. Opakowania transportowe oznacza się umownymi symbolami umieszczonymi na zewnętrznej stronie opakowania. Oznaczenie składa się ze znaków zasadniczych, pomocniczych i manipulacyjnych. Znaki zasadnicze określają opakowanie i kierunek wysyłki (znak transakcji, znak odbiorcy, miejsce przeznaczenia, liczba jednostek opakowaniowych w partii i kolejny jej numer). Znaki pomocnicze określają masę netto i brutto opakowania, wymiary oraz nadawcę. Znaki manipulacyjne wskazują sposób obchodzenia się z opakowaniem w czasie transportu i przechowywania. Niektóre z tych znaków podano na rysunku.

Rysunek. Znaki manipulacyjne stosowane do opakowań transportowych: a) chronić przed zimnem, b) ostrożnie kruche, c) chronić przed wilgocią, d) chronić przed ciepłem, e) góra, nie przewracać, f) środek ciężkości, g) opakowanie hermetyczne, h) produkty łatwo psujące się.

Przykładami opakowań transportowych są: skrzynie, beczki, worki, pojemniki itp.

Opakowania pomocnicze stosuje się w celu dodatkowego zabezpieczenia produktu. Są to materiały wyściełające i uszczelniające, np. tektura falista, pojemniki do jaj, słoma, „wełna” drzewna, styropian itp.

Zadaniem opakowania jest zabezpieczenie żywności przed stratami jakościowymi i ilościowymi wskutek działania czynników biologicznych, chemicznych i mechanicznych, ułatwienie obrotu, transportu i przechowywania. W wielu przypadkach opakowania ułatwiają transport oraz podnoszą wartości reklamowe towaru, jego walory estetyczne, higieniczne, a także wygodę w użytkowaniu produktu. Jednocześnie powszechnym dążeniem jest, aby opakowanie nie wpływało w istotnym stopniu na cenę zawartego w nim produktu.

Funkcja ochronna opakowań żywności

Opakowania żywności muszą sprostać bardzo wysokim wymaganiom przepisów sanitarnych. Dobierając opakowanie trzeba mieć na uwadze przede wszystkim jego funkcje ochronne, natomiast względy handlowe należy stawiać na drugim miejscu.

Opakowania żywności powinny:

• nie przepuszczać pary wodnej, tlenu atmosferycznego i lotnych substancji zapachowych;

• wykazywać odporność na działanie takich składników żywności, jak woda, tłuszcze i kwasy organiczne;

• zabezpieczać przed wtórnymi zakażeniami mikrobiologicznymi, przed działaniem szkodników roślinnych i zwierzęcych, zakurzeniem i zabrudzeniem;

• wykazywać obojętność pod względem chemicznym, smakowym i zapachowym;

• zachowywać w szerokim zakresie temperatury takie podstawowe właściwości, jak wytrzymałość mechaniczna, szczelność, elastyczność i brak przyczepności do produktów żywnościowych;

• zapewniać możliwość formowania, porcjowania i pakowania w urządzeniach mechanicznych.

W praktyce szczególnie istotne są te cechy opakowań, które przechowywanym w nich produktom uniemożliwiają wysychanie, utlenianie oraz wydzielanie i wchłanianie zapachów.